నా దారి తీరు -3

                      డిగ్రీ చదువు –మొదటి ఏడాది

    1958 మార్చి కి ఇంటర్ పూర్తి అయింది .ఏమి చదవాలి అన్నప్రశ్న .అప్పుడున్న సోపానం డిగ్రీ .కనుక అదే ఎక్కాను .ఈ కాలేజి లోనే చదవాలని మా వాళ్ళన్నారు సరే అనటం నా వంతు కాని ఆ ఏడాదే మా కాలేజి లో ఫిజిక్స్ మెయిన్ ను ప్రారం భిస్తున్నారు .అప్పటి దాకా లేదు లెక్కలు కేమిస్త్రి మాతమే ఉన్నాయి .లెక్కలు తీసుకొన్నా భావిష్యత్తు ఏమీ  లేదని అందరు చెప్పే వారు కేమిస్త్రి కి అవకాశాలేక్కువన్నారు .నాకు కొత్త సబ్జెక్ట్ ఫిజిక్స్ మీద నా ద్రుష్టి పడింది .నా స్నేహితుడు తెనాలి వాస్తవ్యుడు తాడేపల్లి గంగాధర శాస్త్రి కూడా దానినే వరించాడు అతను అన్నపూర్ణమ్మ హాస్టల్ లో ఉండే వాడు ఇది అజంతా టాకీస్ కు ఎదురుగా ఉండేది మేడ పైనే భోజనం ,వసతి పేద మెరిట్ బ్రాహ్మణ విద్యార్ధులకు అందించే వారు కొత్త సబ్జెక్టు ప్రవేశం ,బోధించే వారెలాంటి వారు ఉంటారో తెలీదు .పుస్తకాలు కూడా కొత్తవి .సరే నని చేరేశాను .,

           దాదాపు పాతిక మంది మా బాచ్ లో ఉన్నారు .రాదా కృష్ణ ,బి.జి.శాస్త్రి ‘’,విష్ణు అండ్ కో వాళ్ళబ్బాయి ,జగ్గయ్య పేటకు చెందినా విశ్వేశ్వర రావు మొదలైన వారు నాతో ఫిజిక్స్ మెయిన్ చది వారు మేధ మేటిక్స్ ,కేమిస్త్రి మాకు సబ్సిదియరీ సబ్జెక్టులు .ఫిజిక్స్ లో light ,electricity ,magnetism ,dynamics ,statics ,properties of matterఉండేవి మొదటి మూడు మా గుర్రాజు మేస్టారే బోధించే వారు ఆయనే హెడ్ .బానే చెప్పేవారు .ప్రాపర్టీస్ ఆఫ్ మేటర్ ను మొదలైనవి బి.ఆర్.ఏం.ఎస్.గారు బోధించే వారు గుర్రాజు గారి క్లాస్ అంటే చాల ఉత్సాహం గా ఉండేది .ఈయన క్లాస్ అంటే బోర్ .ఈయన సబ్జెక్ట్ చెబుతూ తరచుగా బోర్డు దగ్గరకు వెళ్లి రాస్తూ వస్తూందే వారు .ఆ సమయం లో అప్పుడే రిలీజ్ అయిన ‘’చిరంజీవులు ‘’సినిమా చూసి ఉన్నాం కనుక అందులో మల్లాది వారి పాట ‘’చికిలింత చిగురు చిన్న దానీ మనసు చిన్న దాని మీద మనసు’’ .అనేదీ .’’విరజాజి కెందూలి కలిసేందుకే –మనసందుకే ‘’అనే పాటలు గొంతు కలిపి పాడే వాళ్ళం విని పించీ విని పించకుండా .ఆయన చెవిన పడి ‘’ఎవడ్రా పాడింది ?’’అని అరిచే వారు ‘’గప్చుప్.సాంబారు బుడ్డీ ‘’మళ్ళీ బోర్డు దగ్గరకేల్లటం మేము మళ్ళీ పాడటం ఇలా గంటలు గడిపేశాం సబ్జెక్టు బుర్రలోకి ఎక్కేది కాదు .ఆ తర్వాత ప్రజాపతి రావు గారు ప్రాపర్టీస్ ఆఫ్ మేటర్ చెప్పారు కష్టపడి చెప్పే వారు తెల్ల పాంటు ఇన్ షర్టుతో కొంచెం వెడల్పు ముఖం తో నల్ల గా ఉండే వారు ఆయన కు డిగ్రీ బోధించటం ఇదే మొదలు మా మీద ప్రయోగం .ప్రాక్టికల్స్ బానే చేయించి ప్రోత్సహించారు .సరైన లాబ్ ఫిజిక్స్ కు యేర్పడ లేదు .

             మా నివాసం ఈ సారి బుల్లి మామ్మ ఇంట్లో కాదు నాతో బాటు మా తమ్ముడు మోహన్ కూడా పి.యు.సి.లో చేరాడు .కనుక మామ్మకు ఇబ్బంది కలిగించ రాదనుకొన్నారు మా వాళ్ళు అందుకని మాచవరం డౌన్ లో రొంపిచర్ల ఆచార్యుల వారి కొత్త ఇంట్లో అద్దెకు చేరాము .ఒక వైపు వాళ్ళు ,రెండో వైపు మేము ఉండే వాళ్ళం .మా అమ్మ మొదట్లో వచ్చి కాపురం పెట్టి అన్ని ఏర్పాట్లు చూసింది .అన్నట్లు మా మేన మామ గారబ్బాయి పద్మనాభం కూడా మా ఇంట్లోనే ఉన్నాడు .ఆచార్లు గారు చాలా మంచి వారు .ఆయన భార్య కూడా అంతే .ఆయన అక్కగారు విధవ ఆవిడ కూడా వారింట్లో ఉండే వారు .అందరు మమ్మల్ని బాగా ఆదరించే వారు .వారింట్లో చేసినవి మాకు పెట్టె వారు .కొంత కాలం తర్వాతా మా మామ్మ నాగమ్మ గారు వచ్చి మాతో ఉండేది .ఆమె ఆ వయసులో మాకు బాధ్యత గా వండి పెట్టేది .సాయంత్రాలు వెనకే ఉన్న ఏలూరు  కాలువ దగ్గరికి వెళ్లి కూచునే వాళ్ళం రైల్ పట్టాలు కూడా అక్కడే ఉండేవి మాచవరం దాసాంజనేయ స్వామి ని తరచు దర్శించే వారం .

        మధ్యాహ్నం భోజనానికి ఇంటికే వచ్చే వాళ్ళం .ఉయ్యూరు వాడు సూరి శోభనాద్రి గారబ్బాయి రమణ కూడా వాళ్ళ అక్క గారింట్లో ఉందడిమధ్యాహ్నం భోజనం తెచ్చుకొని మాతో పాటు తినే వాడు .నేను ,పద్మ నాభం ఇంటర్ లోను ,డిగ్రీ లోను రెండు పూటలా సంధ్యా వందనం చేసు కొనే వాళ్ళం .కాలేశ్వర  రావు మార్కెట్ కు వెళ్లి కూరలు తెచ్చుకొనే వాళ్ళం .మామ్మకు బురిడీ కొట్టి సినిమాలకు వెళ్ళే వాళ్ళం అలా చూసిందే రాజ నందిని .సినిమా .నాకు అందులోని జాన పద సాహిత్యం బాగా నచ్చింది స్క్రిప్ట్ అంతా మల్లాది రామ కృష్ణ శాస్త్రి గారిదే .సంగీతం ఘంట సాల అని గుర్తు .దర్శకుడు వేదాంతం రాఘవయ్య అను కొంటాను .చాలా సినిమాలు చూశాం .మల్లాది మీద గొప్ప అభిప్రాయం ఏర్పడింది .మధుమతి కాగజ్ కే ఫూల్ వగైరా హిందీ సినిమాలు చూసిన జ్ఞాపకం .

                    డిగ్రీ రెండో ఏడాది

                  మొదటి సంవత్సరం చివర పరీక్షలు బానే రాశాను కాని రెండో ఏడాది కి కొంత అసౌకర్యం కల్గింది .మా అన్నయ్య శర్మ కు అంతకు ముందే వేదవల్లి అనే ఆడపిల్ల పుట్టింది .మా వదిన మఇప్పుడు మగ పిల్లాడిని కన్నది .అమ్మా నాన్న ,అన్నయ్యలు బారసాల చేసుకొని వచ్చారు అన్నయ్య హోస్పేట లో రైల్వే స్టేషన్ మాస్టర్ గా ఉండే వాడు .నేను ఇంటర్ మొదటేఏ డాది వేసవి సెలవల్లో హోస్పేట కు వెళ్లి ఒక పది హీను రోజు లుండి వచ్చాను .రెండో ఏడాది అవగానే నాన్న వాళ్ళతో పోట్లాడి తిరుపతి ఒంటరి గా వెళ్లాను .సుమారు పది రోజులు అక్కడ దేవస్థానం వారిచ్చిన ఉచిత రూమ్ లో ఉన్నాను అక్కడ కలిసిన మిత్రులతో అందరం రోజూ శ్రీ వెంకటేశ్వర దర్శనం చేసి ఎక్కడికో అక్కడి కొత్త ప్రదేశాలకు నడిచి వెళ్లి వచ్చే వారం .పాప నాశనం వగైరాలు ఇలానే చూశాం .అప్పుడు అంతా నడకే .చాలా ఆందం గా గడిచి పోయాయి రోజులు తిరుపతి లో హోటల్ లో భోజనం చేసే వాళ్ళం .రోజుకో హోటల్ .రాత్రికి టిఫిన్ చేసే వాళ్ళం బావుల్లో నీళ్ళు తోడుకొని పోసుకొనే వాళ్ళం .ప్రసాదాలు దేవాలయం లో ఉచితం గా పెట్టె వారు వీలైతే రెండు పూటలా దర్శనం చేసుకొనే వాళ్ళం .దిగువ తిరుపతి కి వచ్చి పద్మా వతి అమ్మ వారిని దర్శించే వాళ్ళం .జట్కా బందీ లో నలుగురు లేక అయిదుగురు కలిసి వెళ్ళే వాళ్ళం దారి ఏమీ బాగుండేది కాదు అంతా నిర్జన ప్రదేశమే అప్పుడు .కాల హస్తి కూడా వెళ్లాం .

                       డిగ్రీ మొదటి ఏడాది పూర్తీ అయింది .ఓదిన రామ నాద ను ప్రసవించిన పది హీను రోజులకే అన్నయ్య హోస్పేట లో అకస్మాత్తు గా మరణించి నట్లు టెలిగ్రాం వచ్చింది ఇంట్లో ఎవరికి కాళ్ళు చేతులు ఆడ లేదు .ఇంత విషాదం మా ఇంట్లో ఇప్పటికి లేదు. చేతికి అంది వచ్చిన కొడుకు సుదూర లోకాలకు వెళ్లి పోయాడంటే ఆ తల్లి దండ్రుల బాధ వర్ణనా తీతం ఆమ్మా నాన్న ఎంతో విల పించారు నాన్న ,మామయ్య సాయం తీసుకొని హోస్పేట వెళ్లి అక్కడే దహన కార్యక్రమం నిర్వ హించి ,చితా భస్మం అక్కడే తుంగ భద్రలో కలిపారు అన్నయ్యకు అక్కడ మైసూరు ఎర్రటి ఆవు దూడాఉన్నాయి సామానును  వాటిని వాగన్ లో ఎక్కించి దగ్గరి స్టేషన్ అయిన ఇందుపల్లికి తెప్పించారు వాటి వెంట మింట సత్యం అనే మా చేలు చేసే వాడున్నాడు ఇంటికి క్షేమం గా అవి చేరాయి .ఆ ఆవు అంటే మాకు మహా ఆపేక్ష గా ఉండేది అవతలో గొడ్ల పాక ఉన్నా వీటి కోసం ఇంటి పక్కనే నూతి వద్ద పాక వేసి కంటికి రెప్ప గా కాపాడారు మా వాళ్ళు . దాదాపు పాతికేళ్ళు ఈ ఆవు సంతానం మా దొడ్డిలో పెరిగింది అ తర్వాతా వాటి దూదలన్నీ కోడె దూదలవటం తో కాటూరు చేను చేసే సీతా రామయ్యకు ఉచితం గా ఇచ్చే శాం .అన్నయ్య లేని లోటు పూడేది కాదు .అన్నయ్య వివాహం బందరు లో జరిగింది వారణాసి కృష్ణ మూర్తి అనే ఆంధ్రా బాంక్ మేనేజర్ బందర్లో ఉండే వారు .ఆయన మా ఓదిన గారికి బాబాయి .ఆయన ఆధ్వర్యం లోనే వివాహం జరిగింది .మంచి కుటుంబం .ఓడిన తల్లి సుబ్బమ్మ గారిది భీమ డోలు దగ్గర పొలసాని పల్లి ఆమె చెల్లెలే కృష్ణ మూర్తి గారి భార్య .ఆయనకు కృష్ణ వేణమ్మ అనే విధవ అక్క గారుండేది చాలా మర్యాద గా చూసేది .బందరు నుండి మూడు నిద్రలకు ఉయ్యూరు కి చిన్న కారు లో వచ్చాం దారిలో చాలా సార్లు ఆగి పోయేది ఈ సంఘటన బాగా జ్ఞాపకం ఉంది .

           మా అన్నయ్య దుర్ఘటన వాళ్ళ అమ్మ కాని మామ్మ కాని బెజవాడ లో కాపురం పెట్టె వీలు లేదు కనుక నన్ను ఒంటరిగ ఉండేట్లు చేయించారు .అందుకని బుల్లి మామ్మ గారింటి ప్రక్కనే ఉన్న మధిర సుబ్బన్న దీక్షిత్ల గారింట్లో వీధి వాకిట్లో ఒక చిన్న గది లో అద్దేకున్నాను .అద్దె నెలకు పాతిక రూపాయలు .వాళ్ళూ చాలా మంచి దంపతులు వాళ్లకు కొండయ్య అనే కొడుకు ఎస్ ఎస్.ఎల్ .సి చదివే వాడు ఉండే వాడు .  .ఒకమ్మాయి ఇంకో చిన్న కూతురు దీక్షితులు గారు పవర్ ప్రాజెక్ట్ లో ఇంజినీర్ .చాల గౌరవం గా చూసే వారు ఆప్యాయం గా ఉండే వారు .మధిర సుబ్బన్న దీక్షితులనే ఆయన ‘’కాశీ మజిలీ కధలు ‘’రాసినట్లు చదివాను .ఆయన ఈయన కాదని తెలుసు కోవటానికి చాలా కాలం పట్టింది .ఒక మడత మంచం మీద నా కాపురం .కిటికీ లో పుస్తకాలు .హోటల్ లో టిఫి న్ ,భోజనం నెలకు ముప్ఫై రూపాయలు భోజనానికి టికెట్లు ఒకే సర్రి చెల్లించి కొనే వాడిని .మధ్యలో అయి పోతే మళ్ళీ కొనుక్కోవటమే .బుల్లి మామ్మ ఇల్లు ప్రక్కనే కనుక కాలక్షేపానికేమీ కొదవ లేదు .నెమ్మదిగా బాధలు మరిచి జీవన స్రవంతిలో కలిసి పోయాను .అప్పుడు ‘’ఆరోరా‘’వాళ్ళ గైడ్లు బాగా ఉండేవి లైట్ కు మాగ్నేతటిజం ఎలక్ట్రిసిటి లకు అవే మాకు సంజీవిని లు .వాటి తో నే జీవితం అవే పదే  పదే చదివి మార్కులు తెచ్చుకొన్నాను ,’’విజువల్  మెమరి ‘’ అని ఒక దాన్ని ప్రాక్టీస్ చేశాను అదే నాకు శరణ్యం .ఎన్ని పేజీ లైనాఅలా కళ్ళ ముందు కానీ పించేవి .దానితో మార్కులు బానే కొట్టే సె వాడిని .కనుక నేను రుణ పడాల్సింది ఆరోరా వారికి అని పిస్తుంది .గజి బి.శాస్త్రి గారు అనే ఆయన లైట్ సబ్జెక్ట్ ను రెండో ఏడాది బోధించారు ఆది వారాల్లో వారింటికి రామ్మనమనే వారు అక్కడ అనుమానాలుంటే తీర్చే వారు .ప్రాక్టికల్స్ లో బాగా సహాయం చేశారు .

     మొదటి ఏడాది ఇంగ్లీష్ ప్రోజు ,ఒక నాందడి టల్డ్టిల్డ్ మాత్రమె ఉండేవి ప్రోజు లో ఐన్స్టీన్ రాసిన ‘’సైన్సు అండ్ రెలిజియన్’’ వ్యాసం నాకు శిరో దార్యం గా ఉండేది ఇప్పటికీ ఇష్టం .జాన్ గాళ్స్ వర్దీ రాసిన నవల the forsite saga ‘’ఉపవాచకం గా చదువు కొన్నాం .పరీక్ష కూడా ఆఏడాదే . .రెండో ఏడాది లాంగ్వేజి ఉండేది కాదు అంతా సబ్జేక్తులే .లెక్కలలో ఆల్జీబ్రా  ఏ.కృష్ణ మూర్తి గారు ,అనలిటికల్ జామెట్రీ ని రామ కోటేశ్వరరావు గారు ,’’నేగటివ్న్ నంబర్స్’’ ను రాఘవా చారి గారు కాల్క్యులస్ ను యెన్.ఆర్.కే.గారు అత్యద్భుతం గా చెప్పారు .చాలా కాలం అది నా మనసు లో దాగి ఉండేది .’’ఇంటిగ్రేషన్, దిఫెరెంసి ఏషన్’’  మహా ఇష్టం . ..ఆచారి గారి బోధన అందేది కాదు .ఏమైనా లేక్కలులో మంచి మార్కులు వచ్చాయి .లెక్కల్లో పెరి శాస్త్రి గారు మంచి బోధకులు గా పేరొందారు మాకెప్పుడూ రాలేదు .కేమిస్త్రి లో ఫిజికల్ చేమిస్త్రి కి గుర్రాజు గారి తమ్ముడు శ్రీ రామ మూర్తి గారు బోధించారు ఆర్గానిక్ కేమిస్త్రి ని సోమయాజులు గొప్ప గా నేర్పారు .అందుకనే సబ్సిడరి సబ్జెక్టు లైన ఈ రెండిటి లో ఫస్ట్ క్లాస్ మార్కులోచ్చాయి .మెయిన్ ఫిజిక్స్ లో సెకండ్ క్లాస్ మార్కులు వస్తే ప్రాక్టికల్స్ లో మొదటి మార్కులొచ్చి మొత్తం మీద సెకండ్ క్లాస్ లో ఉతీర్నుడైనాను .గంగాధర శాస్త్రి ఫిస్ట్ క్లాస్ సాధించాడు అతను చాలా కాలం ఉత్తర ప్రత్యుత్త రాలు జరిపే వాడు .రిజల్ట్స్ మార్చిలోనే వచ్చాయి .ఇంతటితో రెండో ఏడాది డిగ్రీ పూర్తీ అయింది .మంచి స్నేహితులు ,మంచి కుటుంబం తో స్నేహం ,పట్టాభి రామయ్య గారింటికి తరచు వెళ్ళటం వారి ఆతిధ్యాన్ని పొందటం వారానికి ఖచ్చితం గా ఉయ్యూరు వెళ్ళటం ఉండేది నా చదువు గురించి మా వాళ్ళెవరు పర్య వేక్షించ లేదు ఇలా చదువు ,అలా చదువు అని చెప్పలేదు .అన్నయ్య లేదు కనుక ఇప్పుడు ఇంటికి పెద్ద కొడుకు గా నా బాధ్యత కొంత ఉంది అని అనుకోని చాలా బాధ్యత గా నడిచాను ..నన్ను నేనే చెక్ చేసుకొంటూ ముందుకు సాగాను .అదే నాకు బాగా తోడ్పడింది .

           తర్వాత నా జీవిత గమనాన్ని గురించి తర్వాతా ముచ్చ టి స్తాను

         సశేషం –మీ—గబ్బిట దుర్గా ప్రసాద్—19-2-13-ఉయ్యూరు   ..