అమెరికన్ నాటక రంగ నాలుగో స్థంభం –థారంటన్ వైల్డర్

అమెరికా నాటక రంగానినికి ఉన్న నాలుగు మూలస్థంభాలలో యూజీన్ ఒ నీల్ ,జాన్ మిల్లర్ ,టెన్నెసీ విలియమ్స్మూడు మూల  స్తంభాలు  అయితే నాలుగో మూల స్తంభమే థారంటన్ వైల్డర్.నాటక రచనా చతుస్టయం లో చివరివాడు వైల్దేర్ .పాఠాలు చెప్పటమే చిన్నప్పటి నుంచి హాబీ గా ఉండేది .ప్రతిదానిపై అభినివేశం ఉత్సాహం తో బాటు శక్తి సామర్ధ్యాలున్న వాడు .1897ఏప్రిల్ 17న విస్కాన్సిన్  లోని  మాడిసన్ లో జన్మించాడు .కాలిఫొర్నయా  లో స్కూలు చదువు పూర్తీ చేశాడు .బెర్కిలీ యూని వర్సిటీ నుంచి1915లో గ్రాడ్యుయేట్ అయ్యాడు .అప్పటికే అనేక మేగజైన్ లకు రాస్తూ ఉండేవాడు .1919విమాన దళానికి ఎంపికయ్యాడు .కాని కళ్ళు సరిగ్గా కనిపించనందున 1921లో రొం నగరం లో ఆర్కియాలజీ లో చేరి చదివాడు .1925లో ప్రిన్స్ టన్ నుంచి ఏం ఏ సాధించాడు .1926’’ది కబలా’’నవల రాశాడు .మరుసటి ఏడాది ‘’ది బ్రిడ్జి ఆఫ్ సాన్ లూయీస్ రే ‘’ప్రచురించాడు .దీనికి పులిట్జర్ బహుమతి పొందాడు .

తరువాత ‘’అవర్ టౌన్ ‘’నాటకం రాస్తే దీనికీ పులిట్జర్ బహుమతి వచ్చింది .1942లో సినిమాలకు రచన చేశాడు .1942లో ‘’ది స్కిన్ ఆఫ్ అవర్ టీత్ ‘’నాటకానికి మూడవ సారి పులిట్జర్ బహుమతిని అందుకొన్నాడు .ఎయిర్ ఫోర్స్ ఉద్యోగాన్ని వదిలేశాడు .1952లో ‘’అమెరికన్ అకాడెమీ అవార్డ్ ‘’పొందాడు .1964లో ‘’హలో డార్లింగ్ ‘’,’’మాచ్ మేకర్ ‘’నాటకాలు రాశాడు .1965లో సాహిత్యం లో జాతీయ మెడల్ పొందాడు .1967లో ‘’ది యైత్ డే’’నాటకానికి న్యూయార్క్ బుక్ అవార్డ్ వచ్చింది .1973’’ది ఒఫిలస్ నార్త్ ‘’నాటకం రాశాడు .1977డిసెంబర్ 7న 80 వ ఏట నాటక రచయిత వైల్డర్ ‘’ఈ జీవిత రంగస్థలం నుండి నిష్క్రమించాడు .’’

వైల్డర్ గొప్ప ప్రజ్ఞా వంతుడైన రచయిత .అతని భావాలన్నీ భారతీయ భావాలు లాగానే ఉంటాయి .ఒకరకం గా వైల్డర్ ‘’కాలాతీత వ్యక్తీ ‘’.అందుకే ‘’Wilder is wider than stage and theatre ‘’అని నా స్వంత అభిప్రాయం .కమ్మ్యూనిస్ట్ లను గూర్చి ‘’communists are people who fancied that they had an unhappy child hood ‘’అని వైల్డర్ చమత్కరించాడు .’’గ్రీకు విషాదాంత నాటాక రచయితలూ మన జ్ఞాన వ్రుద్ధికోసం ,,మన రాజకీయ అవగాహన కోసం ,మనకు బుద్ధి నేర్పటం కోసం రాశారు .వీరి నాటకాలలో హాస్య సన్నీ వేశాలు తప్పులను బయట పెట్టటానికి ,అత్యుత్సాహాన్ని నివారించాటానికే .’’అని వైల్డర్ భావించాడు .

‘’like art for art sake and experience for experience sake’’ లాగా డ్రామా ఉండాలంటాడు .’’do not call any body happy ,until he is dead ‘’అని హితవు చెప్పాడు .షేక్స్ పియర్ లాగా ,జేమ్స్ జాయిస్ లాగా వైల్డర్ అతికొద్ది మంది మహారచయితలలో ఒక్కడు అంటాడు వైల్డర్ అన్న గారు .1949లో జర్మన్ మహా రచయిత గోదే సాహిత్య ఉత్సవం లో వైల్డర్ పాల్గొన్నాడు .యునేస్కో లో కూడా పని చేశాడు .’’iam interested in those things that repeat and repeat and repeat in the lives of the millions ‘’అన్నాడా నాటక రచయిత .ఇతర రచయితల ప్రజ్ఞా పాటవాలను గుర్తించి మెచ్చే సహృదయ రచయిత వైల్డర్ .ప్రముఖ రష్యా రచయిత టాల్ స్టాయ్ గురించి ‘’A great eye ,above the roof ,above the town ,,above the planet ,from which   nothing was  hid’’అంటూ మహా మెచ్చుకొన్నాడు .నవ్వు ,హాస్యాల గురించి చెబుతూ ‘’lirical diaphonus and tender –rueful joy and a  deep humanity ‘’అని గొప్పగా నిర్వచించాడు .వైల్డర్ హాస్యం మన తెలివితేటలను ‘’రిఫ్రెష్’’ అంటే అలసటను దూరం చేసి సేద దీరుస్తున్దన్నారు  విమర్శకులు .వైల్డర్ ను నిర్వచించటం కష్టసాధ్యం అంటారు .జీవితం విషాదమయం అనే భావన ఉన్న వాడు. నిరాశను జయించే ప్రయత్నం చేశాడు .

అతని ప్రతి నాటకం ఒక మంత్రమే .జీవితం పట్ల అవగాహనే సవాళ్ళను అధిగమించటమే .అతనివి  ‘’రెలిజియస్ ప్లేటోనిక్ ‘’రచనలన్నారు .ప్లేటో దృష్టిలో ‘’గొప్ప ఆలోచనలు కాలాతీతమైనవి .’’అదే అభిప్రాయం వైల్డర్ ది కూడా .i am not afraid of life ,I astonish it ‘’అన్నది వైల్డర్ సిద్ధాంతం .’’life is seen to be most directly affirmed through love .love then is his most personal theme and it has been for him an inexhaustible subject ‘’.అందాన్ని గుర్తించగలం కారణం జీవితం మారటం  అర్ధవంతమైనదే  చావుకు ఆహ్వానమే   అన్నాడు .మృత్యువు తరువాతి స్తితి గురించి ఆలోచించిన వాడు వైల్డర్ .దీనికి అర్ధమూ చెప్పాడు ‘’life is reality and eternity is the perfected essence of that reality to which we are too often blind and of which we can not stand too much ‘’ఈ భావాల వలననే ఆయన నాటకాలను ‘’hymns ,odes ,songs ‘’అని ఉన్నత స్తాయి కల్పించారు .’’నీ చేతులారా చేసుకోన్నదే నీ జీవితం ‘’అని వైల్డర్ చెప్పాడు .

మన జీవికకు బయటి శక్తి ఏదీ కారణం కాదు .ఈ విశ్వం లో మిస్టరీ అనేది లేనే లేదు .’’man must create from is own vitals the meaning for his existence and the rules where by he lives ‘’మనిషి జీవితానికి భాష్యం చెప్పాడు .ఆధునిక నాటకం ఇబ్సన్  స్టెయిన్ బెక్ లతో ప్రారంభమైంది  ‘’సాంతాయ’’అనెఅ మేరికన్ వేదాంతి  ఆలోచనలో జీవితం విషాదమే .దీనినే ‘’యానిమల్ లైఫ్ ‘’అన్నారు .వైల్డర్ దృష్టిలో నాటక రంగానికి నాలుగు సూత్రాలున్నాయి .అవే .1-the theatre is an art which reposes upon the work of many collaborators .2-it is addressed to group of mind .3-it is based up on a pretense and its very nature calls out a multiplication of pretenses 4-it is action takesplace in a perpetual present time ‘’.సైకాలజీ మీద వైల్డర్ కు అభిరుచి లేదు .కాలం అనే భ్రాంతిని వినాశనం చేసే గొప్ప టెక్నిక్ వైల్డర్ ది.అతని గొప్ప ఆయుధాలు మాత్రం విట్ మరియు ఐరనీ .అంటే చతురత ,పరిహాసం లేక వక్రోక్తి .

వైల్డర్ ‘’every present momnt comes from a past and is directedto future .only at moments usually of emotional crisis ,do we have this sense of destiny and that is the great human reality and the tragedy of life lies in our fragmentary andimperfect awareness of it .అని భూత భావిష్యత్తులను వర్తమానానికి భాష్యం చెప్పాడు .’’మానవ జాతి పూర్తి  వాస్తవాన్ని భరించలేదు’’అని ఇలియట్ కవి అంటే ‘’ట్రాజేడీని దాటి వెళ్ళు ‘’అన్నాడు కార్ల్ జాస్పర్ .వైల్డర్ సమకాలికులు అందరూ చరిత్రకారలే కాని వైల్డర్ మాత్రం కాదు .’’ Rome existed before Rome ‘’అన్నాడు ‘’వర్జిల్ ‘’.అలాగే వైల్డర్ కొబాలా నవల లో ‘’when Rome will be waste ,there will be Rome after her ‘’అన్నాడు .కాలం ఒక నదీ ప్రవాహం అని పిస్తుంది .కాని అదొక పెద్ద దృశ్యం మాత్రమె .చూసే కన్ను మాత్రమె మారుతుంది ‘’అని అంటాడు వైల్డర్ .’’జరిగింది ప్రతిదీ ఎక్కడైనా జరగచ్చు మళ్ళీ జరగచ్చు ‘’అంటాడు .’’the ides of March magnified Rome in 45 b.C.and Newyork 2000years after‘’అని వివరిస్తాడు .

వైల్డర్ రాసిన నాటకం ‘’ది లాంగ్ క్రిస్టియన్ డిన్నర్ ‘’లో పాత్రలన్నీ ‘’ బ్రైట్ డోర్’’ నుంచి ప్రవేశించి ‘’డార్క్ డోర్ ‘’నుంచి నిష్క్రమిస్తాయి .ఇది చావు ను పుట్టుకను తెలియ జేసే సింబాలిజం .’’ది స్కిన్ ఆఫ్ అవర్ టీత్ ‘’లో గొప్ప ఫిలాసఫర్ ల నందరిని రాత్రి కాలం యొక్క గంట లు గా ప్రవేశ పెట్టిస్తాడు .అందులో ఒక పాత్ర ‘’just like the hours and stars go by over our heads at night ,in the same way the ideas and thoughts of the great men are in the air around us all the time and they are working on us even when we do not know it ‘’అని సత్యాన్ని వెలువరిస్తుంది .’’spinova is 9oclock plato is 10,Aristotle is 11 ,and moses midnight 3000 years of thought are reduced to 4 hours which pass inless than 2 hours on the stage ‘’ఇదీ వైల్డర్ వినూత్న టైం మిషిన్ ప్రయోగం

రంగస్థలం మీద మనుష్యులను ముందు కాలానికివెనక కాలానికి కదిలించ వచ్చు .ఎడ్వర్డ్ షెల్డన్ ను  ఐడ్స్ ఆఫ్ మార్చ్ లో లూశియాస్ గా సిసిరో ను అలేక్సాండర్ వాల్ కాట్ గ ,హీరో ను నిర్నయాదికారిగా చేసి అతనినే జూలియస్ సీజర్ అంటాడు .మనిషి ఏ కాలం లోనైనా బతికి ఉంటాడు అనేది చెప్పటానికీ ఈ ప్రయోగం .ఎమర్సన్ వేదాంతిని  ని ప్లాటో ని చేశాడు .దీనికి కారణం ఎమర్సన్ గ్రూపులకు, సంస్థలకు ప్రాముఖ్యం ఇవ్వలేదు .చరిత్రకారుల గురించి పట్టించుకో లేదు .అందుకే ప్లేటో గా స్తేజినెక్కించాడు .

వైల్డర్ కు కాలం పై ఉన్న భావాలను ఒక్కసారి పరికిస్తే ‘’EVERY HUMAN BEING WHO HAS EXISTED CAAN BE FELT BY US AS EXISTING now .all time is present for a single time .many problems which now seem in soluble will be solved when the world realizes that we are all bound together as the population of the only inhabited star’’.

‘’every person who has ever lived has lived an un broken succession of unique occasions  ‘’అన్న భావాలను వ్యాప్తి చేయటానికీ ఈ నాటకాలు రాసి ఇన్ని ప్రయోగాలు చేశాడు వైల్డర్ .

‘’theatre is a lily that inexplicably arises from a jungle of weedy falsities ‘’అని నిర్వచించాడు .అలాగే నవలను ‘’novel is pre eminently the vehicle of the unique occasion ,the theatre of the generalised are –the glory of the stage that it is always ..now ‘’there ‘’అని బహుబాగా చెప్పాడు .మోలియర్ ‘’for the theatre all he needed was a platform and a passion or two ‘’అన్నదానికి ప్రాణ ప్రతిష్ట చేశాడు వైల్డర్

.

28-10-2002 నాటి నాఅమెరికా (హూస్టన్ )డైరీ నుండి

మీ- గబ్బిట దుర్గా ప్రసాద్ -29-4-14-ఉయ్యూరు