మనం మర్చిన వీరంతా ఎంతో గ్రేట్ -3

11- యల్లాప్రగడ సీతాకుమారి

ఎల్లాప్రగడ సీతా కుమారి 1914 అక్టోబర్ 9న గుంటూరు జిల్లా బాపట్లలో జన్మించారు. ఆమె తెలుగు, సంస్కృతం మరియు ఆంగ్ల భాషలలో నిపుణురాలు. ఆమె 1946 నుండి 1956 వరకు సికింద్రాబాద్‌లోని కీస్ గర్ల్స్ హై స్కూల్‌లో ఉపాధ్యాయురాలిగా పనిచేశారు. ఆమె నిజాం ఆంధ్ర మహిళా సభకు మార్గదర్శకురాలు. హైదరాబాద్‌లో మహిళలకు శిక్షణ ఇచ్చేందుకు ఖాదీ ఉత్పత్తి కేంద్రాన్ని ఏర్పాటు చేసింది. సీతా కుమారి ఆల్ ఇండియా ఉమెన్స్ మూవ్‌మెంట్ అసోసియేషన్‌లో కూడా సభ్యురాలు. నిజాం ప్రభుత్వం హైదరాబాద్ స్టేట్ కాంగ్రెస్‌పై నిషేధానికి వ్యతిరేకంగా ఆమె సత్యాగ్రహానికి నాయకత్వం వహించారు. క్విట్ ఇండియా ఉద్యమంలో కూడా ఆమె చురుగ్గా పాల్గొన్నారు.

12- కాట్రగడ్డ రామ సీతమ్మ

రామ సీతమ్మ గుంటూరు జిల్లా మంగళగిరి తాలూకా మందడం గ్రామంలో నూతక్కి కొండయ్య, నాగమ్మ దంపతులకు 1883లో జన్మించింది. ఆ ఊరి పాఠశాలలో చదువుకుంది. 1900లో విజయవాడ మొగల్రాజపురానికి చెందిన కాట్రగడ్డ నరసయ్యతో వివాహం జరిగింది. 1916లో ఆమె వితంతువు అయింది. సంతానం లేకపోవడంతో కాట్రగడ్డగంగయ్య కుమారుడు మధుసూదనరావు ఆమెను దత్తత తీసుకున్నాడు. పెద్ద మనుమరాలు తులసమ్మను తన కుమారుడు మధుసూదనరావుకు ఇచ్చి వివాహం చేశారు. 1929లో గాంధీజీ ఆంధ్రాకు నిధులు సేకరించేందుకు వచ్చినప్పుడు, ఆ నిధికి విరాళాలు ఇచ్చిన వారిలో ఆమె కూడా ఒకరు. ఆమె కుమారుడు మధుసూధనరావు 1920 నుంచి జాతీయోద్యమంలో పాల్గొన్నారు.పశ్చిమ కృష్ణా జిల్లా కాంగ్రెస్‌ అసోసియేషన్‌కు కొంతకాలం కార్యదర్శిగా ఉన్నారు. అతను 1930లో ఉప్పు సత్యాగ్రహంలో పాల్గొన్నాడు మరియు స్వచ్ఛంద శిబిరానికి నాయకత్వం వహిస్తుండగా అరెస్టు చేయబడ్డాడు. అందుకే ఆమెకు దేశభక్తితో పాటు వాలంటీర్ల పట్ల, లాఠీలతో కొట్టిన వారి పట్ల జాలి కూడా ఉంది. ఆమె ఇంటి పక్కనే మంచినీటి బావి ఉంది. సీతమ్మ ఇంటి పక్కనే ఉన్న పెద్ద చెట్టుపై 1932 నవంబర్ 14న కొందరు యువకులు జాతీయ జెండాను ఎగురవేశారు. పోలీసులు అక్కడికి వచ్చి యువకులను కర్రలతో కొట్టారు. ఆ దెబ్బలకు యువకులు గాయాలతో స్పృహతప్పి పడిపోయారు. ఆమె దానిని చూసి వారి ఇంటికి తీసుకువచ్చి వారికి నీరు, ఆహారం మరియు మందులు ఇచ్చింది. అది దేశద్రోహం, అప్పటి బ్రిటిష్ ప్రభుత్వంలో మహా నేరం. ఫలితంగా, ఆమె అరెస్టు చేయబడింది మరియు సి తరగతిలో ఒక సంవత్సరం శిక్ష విధించబడింది. ఆమెకు 500 రూపాయల జరిమానా విధించారు. కానీ ఆమె భయపడకుండా, జరిమానా కట్టకుండా రాయవెల్లూరు జైలుకు వెళ్లింది. తల్లీ కొడుకులిద్దరినీ అరెస్టు చేశారు. పోలీసులు ఇంటిని జప్తు చేయవలసి వచ్చింది కానీ ఆమె కోడలు నుండి నగలు కూడా తీసుకున్నారు. నరకయాతన అనుభవించిన సి-క్లాస్ ఇచ్చిన అనేక కష్టాలను ఓర్చుకుంటూ చేయి మరియు కాలు పక్షవాతం వచ్చింది. ఆమె 90 ఏళ్ల వరకు జీవించే లావుగా రాసుకోవడం వల్ల ఆ పరిస్థితి నుంచి కోలుకుంది. క్షమాపణ చెబితే విడుదల చేస్తామని అధికారులు చెప్పినా ఆమె వినలేదు. ఆమె పరిస్థితి మెరుగుపడకపోవడంతో రాయవెల్లూరు జైలు నుంచి మధుర జైలుకు తరలించారు. శిక్షాకాలం పూర్తయ్యాక ఆమె జైలు నుంచి ఇంటికి తిరిగి వచ్చింది. 1933 డిసెంబరులో, గాంధీ హరిజన ఉద్యమం ద్వారా ప్రోత్సహించబడ్డారు మరియు నిధుల సేకరణ కోసం ఆంధ్ర ప్రదేశ్ వచ్చారు. ఆమె ఇతర బంగారు గాజులు, ఒక ఉంగరం మరియు 1300 నగదును గాంధీజీకి బహుమతిగా ఇచ్చింది. దానికి తోడు గాంధీ మాటలను ఆచరణలో పెట్టారు. ఆమె వారి ఇంట్లో హరిజనులకు మరియు మిగిలిన కులాల వారికి సహపంక్తి భోజనాలు ఏర్పాటు చేసింది. ఆ రోజుల్లో సమాజాన్ని ఎదుర్కోవడానికి ఆమెకు చాలా హృదయ సంయమనం అవసరం. దేశానికి స్వాతంత్ర్యం వచ్చిన తర్వాత.. భారత ప్రభుత్వం ఆమెను మెరిట్ సర్టిఫికేట్‌తో సత్కరించింది. ఆమెకు ప్రభుత్వం నుంచి పింఛను అందలేదు. కుటుంబ సభ్యుల మధ్య 90 ఏళ్లు ఆనందంగా గడిపిన ఆమె 1973 సెప్టెంబర్ 4న కన్నుమూశారు.

13-పడ్రాటి సుందరమ్మ

ఒకరోజు గుంటూరు ప్రభుత్వాసుపత్రి ముందు రిక్షాలో ఖాళీ మందు బాటిళ్లతో దిగి నేరుగా దగ్గర్లోని ఆంధ్రా క్రిస్టియన్ కాలేజీ అనే కాలేజీకి వెళ్లాడు. ఆమె విద్యార్థులందరినీ పిలిచి, “ఇది చదువుల సమయం కాదు. చాలా మంది జైలు పాలయ్యారు. వచ్చి స్వాతంత్య్ర ఉద్యమంలో చేరండి”. విద్యార్థులంతా స్వాతంత్య్ర ఉద్యమంలో పాల్గొనేందుకు వచ్చారు. పది నిమిషాల వ్యవధిలో అక్కడికి పోలీసు జీపు వచ్చి ఆమెను అదుపులోకి తీసుకుంది. పోలీసులు ఆమెను మంగళగిరి దగ్గర వదిలేశారు. ఆమెకు టిక్కెట్లు అమ్మవద్దని, ఆమెను ఎక్కడికీ వెళ్లనివ్వవద్దని బస్టాండ్‌, రైల్వే స్టేషన్‌లోని అధికారులకు సమాచారం అందించారు. స్వాతంత్ర్య పోరాటం గురించి ప్రచారం చేయడానికి రోగిగా వచ్చిన మహిళ పదర్తి సుందరమ్మ.

పదర్తి సుందరమ్మ 1902 డిసెంబర్ 22న ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్రంలోని పల్నాడు జిల్లా బ్రాహ్మణకోడూరు గ్రామంలో జన్మించారు. ఆమె తల్లిదండ్రులు శ్రీ మద్ది నరసింహం మరియు శ్రీమతి. అన్నపూర్ణ. 1920వ సంవత్సరంలో ఆమె గాంధీజీని కలుసుకుంది మరియు అతని స్ఫూర్తిదాయకమైన మాటలచే ప్రేరేపించబడింది. ఖాదీ ఉద్యమం, విదేశీ వస్తు నిషేధంపై ప్రచారం ప్రారంభించి 1930లో మచిలీపట్నంలో ఉప్పు సత్యాగ్రహంలో పాల్గొని ఉప్పును సిద్ధం చేసింది. విజయవాడలో 144 సెక్షన్ అమలులోకి వచ్చినప్పుడు సుందరమ్మ ఒంటరిగా జెండాను భుజాన వేసుకుని పాటలు పాడుతూ రోడ్ల వెంట నడిచింది. దేశభక్తి గీతాలు, ఎవరి మద్దతు లేకుండా. బ్రిటిష్ పోలీసులు ఆమెను అరెస్టు చేసి రాయవెల్లూరు జైలుకు తరలించారు. ఆమె ఆరు నెలల పాటు జైలు శిక్ష అనుభవించింది.

1931లో కరాచీలో జరిగిన కాంగ్రెస్ సమావేశానికి ఆమె హాజరయ్యారు. తిరిగి వచ్చిన తర్వాత ఆమెను విజయవాడ పట్టణ కాంగ్రెస్ కమిటీ ఉపాధ్యక్షురాలిగా నియమించారు. బొంబాయి వెళ్లి వాలంటీర్‌గా శిక్షణ పొంది కర్రసాము నేర్చుకుంది. ఆమె తిరిగి విజయవాడ వచ్చింది. గాంధీజీని అరెస్టు చేసినందున 144 సెక్షన్‌ను అమలు చేస్తున్నామని విజయవాడ పోలీసులు ఆమెకు తెలియజేశారు. దుకాణాలను మూసివేయాలని డిమాండ్ చేస్తూ ఆమె హర్తాళ్‌ను ప్రారంభించారు. వలసరాజ్యాధికారులు ఆమెను తెనాలిలో అరెస్టు చేసి, క్షమాపణ లేఖ రాయడానికి సిద్ధంగా ఉంటే విడుదల చేస్తామని ఆమెకు చెప్పారు. వారి డిమాండ్‌ను ఆమె అంగీకరించలేదు. ఆ కారణంగా, ఆమె ఏడున్నర నెలల పాటు జైలు శిక్ష అనుభవించింది. గాంధీజీ సలహాతో విజయవాడ మున్సిపాలిటీ సభ్యురాలిగా ఆమె ఏకగ్రీవంగా ఎన్నికయ్యారు. ఆ పదవిలో ఆమె 18 ఏళ్లపాటు కొనసాగారు. ఆమె కృషి ఫలితంగా విజయవాడలో ఆమె పేరు మీద ఉన్నత పాఠశాల స్థాపించబడింది. పాఠశాల నేటికీ పని చేస్తోంది. 1940లో ఆమె రిషికేశ్‌లో ఆశ్రమాన్ని ప్రారంభించింది. వారి జీవితాంతం వరకు, ఆమె సంవత్సరానికి 6 నెలలు రిషికేశ్‌లో మరియు మిగిలిన 6 నెలలు విజయవాడలో ఉండేది. భారత స్వాతంత్ర్య పోరాట రంగంలోనే కాకుండా ఆధ్యాత్మిక రంగంలో కూడా అలుపెరగని యోధురాలు పదర్తి సుందరమ్మ.

15- భారతి దేవి గోగినేని

భారతీ దేవి గోగినేని గుంటూరు జిల్లా బాపట్ల తాలూకాలోని మాచవరంలో జన్మించారు. ఆమె నిడుబ్రోలు నివాసి. ఆమె తన ప్రాథమిక విద్యను గుంటూరులోని శారదా నికేతన్‌లో పొందింది. ఆమె ఇంగ్లాండ్ వెళ్లి 1925-26లో ఆక్స్‌ఫర్డ్‌లోని రస్కిన్ స్కూల్ ఆఫ్ ఆర్ట్స్‌లో చదువుకుంది. ఆమె 1931లో గుంటూరు, పశ్చిమగోదావరి, కృష్ణా జిల్లాలో ‘మహిళా సత్యాగ్రహం’ నిర్వహించింది. 1932లో శాసనోల్లంఘన ఉద్యమం సందర్భంగా, 1932 ఫిబ్రవరి 2న రూ. జరిమానాతో ఏడాదిపాటు జైలుకు పంపబడింది. 500. ఆమె హరిజనులను కులాంతర వివాహాలకు పరిచయం చేస్తూ “హరిజన దినోత్సవ వేడుకలు” కూడా నిర్వహించింది. ఆమె 1958లో ఆంధ్రప్రదేశ్ లెజిస్లేటివ్ కౌన్సిల్ సభ్యురాలిగా ఎన్నికయ్యారు. భారతీదేవి 27 సెప్టెంబర్ 1972న మరణించారు.

   సశేషం

 వరలక్ష్మీ వ్రతం శుభా కాంక్షలతో