ప్రాచీన కాశీ నగరం –2

— అశోక చక్ర వర్తి కాశీ ని దర్శించాడు .సార నాద్ లోని అశోక స్తూపం ,అక్కడి శివ లింగం దగ్గరలోనే వుంది .దీన్ని ”శివ సంఘీశ్వరం ”అంటారు .సంఘానికి అధిపతి అని అర్ధం .హిందువులు వారునా నది ని దాటి ఇక్కడికి వచ్చి ,ఈ శివున్ని పూజించే వారని ”కాశీ పరిశ్రమ ”అనే పుస్తకం లో జయన్నారాయన గోషాల్ రాశాడు .కనుక సార నాద్ శైవ క్షేత్రం కూడా .
గంగా నది పవిత్రత అందరికి తెలిసిందే .ఎన్ని ఏండ్లు నిలవా వున్నా ,ఆ జలానికి శూక్ష్మ జీవులు చెరక పోవటం ఒక గొప్ప ప్రత్యేకత .అక్బర్ చక్రాక్ వర్తి కూడా రోజూ గంగా జలాన్నే తాగే వాడని ”ఐనీ అక్బరీ ”లాంటి పుస్త కాలలో ఉందట .ఎక్కడికైనా ప్రయాణం అయితె వెంట జంగా జలం ఉండాల్సిందే నట .ఆగ్రా ,ఫతేపూర్ లలో వుంటే ,”సోరన్”నుంచి ,పంజాబ్ లో వుంటే ”హరిద్వార్ ”నుంచి గంగా జలం తెప్పించి తాగే వాడట .వంటలు చేయటానికి శుద్ధ వర్షపు నీటిని కాని ,లేక పొతే యమునా చీనాబ్ నదుల నీటికి గంగా జలం కలిపి ఉపయోగించే వాడట .గంగా జలాన్ని ”ప్రాణ మూలం ”(source of life )
అన్నాడు అక్బర్ భక్తీ పురస్సరం గా .అమరత్వ మిచ్చేదని (the water of immortality )అనే వాడట చక్ర వర్తి అక్బర్.కృష్ణ దేవ రాయలు కూడా కోనప్ప అనే వాడి ద్వారా గంగోదకం తెప్పిచి దానితో స్నానం చేసి పవిత్రుడయే వాడట .1446 ”తిరుమల మహా దేవ రాయల శాసనం ”లో ఈ విషయం వుంది ”కృష్ణ దేవ రాయ మహా రాయ రిగే గంగోదక సేవిత రప్ప -కోనప్ప నాయకరు ”అని శాసనం లో వుంది .
మొగలు ల  కాలమ్ లోవచ్చిన (1656 -1668 ) ”బెర్నియర్”అనే యాత్రికుడు ”బెనారస్ నగరం హిందువులకు ఎథెన్స్ వంటిది ”అని వ్రాశాడు .శివుడు- పంచ ముఖాలున్న బ్రహ్మ శిరస్సులలో ఒక దాన్ని ఖండించి నపుడు అది ఇక్కడ పది అంతర్దానమైందని పురాణ కధనం .ఈ విషయాన్ని ఘజనీ మహమ్మద్ తో వచ్చిన ”ఆల్బరూని ”రాశాడు .మకర వాహనం పై వచ్చిన గంగా మాత ఇక్కడ విగ్రహమిందని ఇతిహ్యం .
రాం నగర్ అనే కాశి సంస్థానం గంగా నది కి కుడి ఒడ్డున వుంది .1730 లో మహా రాజు ”మన్స రాం ”కాశీ రాజా వంశం లో మొదటి రాజు .1750 లో కొడుకు బలవత సింగ్ కోటను కట్టించాడు .చివరి రాజు” విభూతి నారాయణ సింగ్ ”
కాశీ కోట లో వెద వ్యాస మహర్షి ఆలయం వుంది .ఈ ప్రాంతాన్ని వ్యాస కాశి అనీ అంటారు .ఆయుధ ,అతిధి శాలలు ,గ్రంధాలయం కోట లో వున్నాయి .గంగా దేవి ఆలయం ,మహాదేవాలయం వున్నాయి .ఆశీ రాజు కోటను ”రాం బాగ్  ”అంటారు .భారత దేశ రెండవ ప్రధాన మంత్రి లాల్ బహ దూర్ శాస్త్రి గారు నివశించిన ప్రదేశమే ఇది .ఆయన ఇల్లు ఇక్కడే వుంది .రోజూ నెత్తి మీద పుస్తకాలు పెట్టు కొని అక్కడి నుంచి గంగా నది ఈదుకొంటు కాశి వచ్చిచదువు కొని, మళ్ళీ సాయంత్రం ఈదుకొంటు వ్యాస కాశి చేరే వాడు . వ్యాస మహర్షిని విశ్వనాధుడు  కాశీని వదిలి పొమ్మని శపిస్తే ,ఇక్కడికి చేరి వున్నాడు .అందుకే వ్యాస కాశి అయింది .వ్యాస కాశి లో చని పొతే ”గాడిద ”గా జన్మిస్తారని పార్వతీ దేవి ప్రతి  శాపం ఇచ్చింది  వ్యాసుడు శపించిన దానికి ప్రతిగా .మాఘ మాస ఉత్సవాలు ఘనం గా జరుగు తాయి .ఆ ఉత్స వాలను చూస్తె గాడిద పుట్టుక ఉండదని పార్వతీ దేవి శాప విమోచనం చెప్పింది .
గౌతమ బుద్ధుడు రంగ ప్రవేశం చేసే సరికి కాశీ తన పూర్వ వైభవం అంతా కోల్పోయింది .కాశీ రాజు ”కి కి ”తో బుద్ధుడు వారణాసి లోని ”రుషి పతన మృగ దానం ”లో ఉన్న ”విహారం ”లో సంవాదం చేసి నట్లు బౌద్ధ గ్రందాల లో వుంది .ఇక్కడున్న ”ఘటి కార ”అనే కుమ్మరి ని బుద్ధుడు ప్రశంశించి నట్లు వుంది .
పెండ్లి రోజున వధువు కు తండ్రి ”స్నాన చూర్ణ మూల్యం ”(BATH POWDER MONEY )అని కొంత పోలమో ,డబ్బో ,నగలో ఇచ్చే వారు అని జాతక కధల్లో వ్యాఖ్యానాలలో వుంది .ఇప్పుడు అదే” పసుపు -కుంకుమ” పేరా కూతురికి ఇచ్చే పధ్ధతి గా మారి వుంటుంది .ప్రసేన జిత్తు తండ్రి ”మహా కోసల ”అనే వాడు కోసల దేశాది పతి .ఆయన తన కుమార్తె ”కోసల దేవి ”ని మగధ రాజు బింబి సారుని కి ఇచ్చి వివాహం చేసే సందర్భం లో ,కాశీ మండలం  లోని ఒక గ్రామాన్ని ”స్నాన చూర్ణ మూల్యం ”గా ఇచ్చి నట్లు వుంది .ప్రసేన జిత్తు కుమార్తె ”వజీర ”ను అజాత శత్రువు కిచ్చి స్నాన చూర్ణ మూల్యం ”గా కాశీ గ్రామం ఇచ్చాడని” ధర్మ పాద వ్యాఖ్య” లో వుంది .కాశి వర్తకుని కూతురు ”అద్ద కాశి ”అనే భిక్షుని ధర్మం బాగా తెలిసిన స్త్రీ గా ప్రసిద్ధిచెందింది .”మిలిందుడు ”(మీనాన్ దర్  )అనే గ్రీకు రాజు ,నాగ సేన అనే బౌద్ధ భిక్షువు తో సంవాదంచేసి నట్లు ”మిళింద పన్హా ”అనే క్రీ.పూ.110 నాటి గ్రంధం లో వుంది .శీలం మీద శ్రద్ధ వుంటే ,నిర్వాణం పొంద వచ్చు నని కాశీ లో వున్నా ,గాంధారం లో వున్నా,శీలం లేక పోతే నిర్వాణం రాదనీ ఆయన మిలిండుడికి బోధించాడట . ఈ పుస్తకం లోనే ”బిందు మతి ”అనే వేశ్య తన సత్య బలం తో గంగా నదిని ఎదురు ప్రవహించేటట్లు చేసి చూపిందని ,గంగా నది పొడవు 500 యోజ నాలు  ,వెడల్పు ఒక యోజనం అని వర్ణింప బడిందట .
సశేషం
మీ –గబ్బిట దుర్గా ప్రసాద్ –26 -02 -12 .