ప్రముఖ నాటక రచయిత ఆర్ధర్ మిల్లర్ -3
P.E. N .కు అధ్యక్షుడైన తర్వాత మిల్లర్ రచయితల రాజకీయ ,సాంఘిక అభి వృద్ధి కోసం తీవ్రం గా కృషి చేశాడు . 1969లో న్యూయార్క్ లో ఈ సంస్థ సమావెశం జరిగింది .మిల్లర్ తండ్రి ఆరోజే అకస్మాత్తుగా మరణించాడు . అయినా సభకు అధ్యక్షత వహించి నిర్వహించాడు అప్పుడే ప్రపంచం లోని అన్ని ప్రభుత్వాలకు తమ వడ్డ రాజకీయ నెపం తో బందీలుగా ఉన్న రచయిత లందరినీ ముఖ్యం గా లిథువేనియా ,దక్షిణ ఆఫ్రికా ,చెక్ ,లాటిన్ అమెరికా ,రష్యా దేశాలలో జైళ్ళలో మగ్గిపోతున్న వారిని వెంటనే విడుదల చేయ వలసిందిగా కోరాడు .
మిల్లర్ రాసిన ‘’ప్రిన్స్ ‘’నాటిక ఒక కుటుంబం లో ఇద్దరన్న దమ్ముల కదా . బ్రహ్మాండం బద్దలైన స్పందన .425ప్రదర్శనలు జరిగాయి .అంతేకాదు మిల్లర్ రాసిన పాత నాటకాల నన్నిటిని మోజు మీద ఆది గొప్ప గౌరవం కల్గిస్తున్నారు . అతనికి అమెరికా లో విలువల వలువలూది పోతున్నాయని దిగులు గా ఉండేది ..తన జీవిత చరిత్ర ‘’time bends a life ‘’రాసుకొన్నాడు .దిఅమెరికన్ కుక్ ,ఆర్చిబిషప్సీలింగ్ నాటికలు లండన్ మహా నగరం లో బ్రహ్మాండం గా ప్రదర్శింప బడ్డాయి .
1970 లూడా మిల్లర్ రచయితల హక్కులకోసం,స్వతంత్రం కోసం తీవ్రం గా పని చేస్తూనే ఉన్నాడు . బ్రెజిలియన్ రచయిత అగస్తో బోల్ ,పావెల్ కాహాట్ అనే జెక్ కవిని నిర్బంధం నుంచి విముక్తి చేయించాడు . 53 మంది మిగిలిన రచయితల టో సంతకాలు పెట్టించి జెక్ లో బందీలుగా ఉన్న ప్రభుత్వ వ్యతిరేక భావాలున్న రచయితలను విడుదల చేయమని అర్జీ పంపాడు అలేక్సాందర్ సోల్జెంత్సి విడుదల కోసం తీవ్ర పోరాటం చేశాడు . మిల్లర్ జీవితమే ‘’క్రూసిబిల్‘’నాటిక లో జాన్ ప్రోక్తార్ . పీటర్ రాల్లీ అనే అనే రచయితనుజైలు నుండి విడిపించాడు సంఘటిత శక్తి ని నిరూపించి . మిల్లర్ కున్న న్యాయ పరిజ్ఞానం వీటికి బాగా దోహద పడింది . 1984 లో ‘’కేన్నేడి సెంటర్ ‘’. అ పురస్కారం అందుకొన్నాడు . ఎక్కడ తనపై కేసు పెట్టి విచారించారో అక్కడే మిల్లర్ కు ఘన సన్మానం జరగటం చారిత్రాత్మక విషయం . 1991 లో ‘’లాస్ట్ యాంకీ ‘’అనే కామెడీ డ్రామా రాశాడు . 1996 లో దిక్రూసిబిల్ నాటకాన్ని సినిమా తీశారు . 2005ఫిబ్రవరి లో తొంభై ఏళ్ళ వయసులో కనెక్టి కట్ లో మిల్లర్ జీవిత నాటకం ముగిసింది .
మిల్లర్ తాననిర్మించిన పాత్రలు నైతిక పక్షవాతాన్ని అధిగమించాలని భావిస్తాడు .తన నైతిక విలువలు బహుళ జన అభిప్రాయానికి వ్యతి రేక మైనా కట్టు బడి ఉంటాడు . సంక్షోభం అడుగున అందరిని బంధించే ఒక విశ్వ జనీన భావం ఉంటుందని విశ్వ సిస్తాడు . రచయిత సంఘం లో నిర్వ హించాల్సిన పాత్రను గురించి పూర్తిగా తెలిసి అలా ఆచరించిన వాడు మిల్లర్ .ఆదర్శాన్ని నూటికి నూరు పాళ్ళు అమలు జరిపాడు . తన అభిప్రాయాలను సంఘం ,రాజకీయ పక్షులు వ్యతి రేకిన్చినా ,వ్యక్తిత్వాన్ని వదులు కోలేదు
రచనా వైవిధ్యం
మిల్లర్ నాటక రచన అంటే ‘’అర్ధాన్ని వెతుక్కోవటమే ‘’నన్నాడు . మిల్లర్ ‘’the depression was my book ‘’అని తన రచనకు భాష్యం చెప్పాడు అంతే కాదు 1929 was our Greek year ‘’ అనీ అన్నాడు తనకు కమ్యూనిజం తో ఉన్న సంబంధాన్ని గూర్చి ప్రశ్నిస్తే ‘’’’these were writers ,poets as far as could see and the life of a writer despite what it some times seems is prettytough . I would not make it any toughter for any any body .i ask you not to ask me that question .’’అనేశాడు .ఇంకో మనిషి బాధ్యతను తానూ స్వీకరించాలేనన్నాడు . అతని నాటకాలలో ‘’domestic realism ‘’ఉంది . దీనిని ‘’వో నీల్ ‘’అనే నాటక కర్త మొదట ప్రవేశ పెట్టాడు దీన్ని నాటకం గా ఆడి మెప్పించటం సాధ్యం 1950 కాలం లో మిల్లర్ ,టెన్నిసీ విలియమ్స్ బాగా ప్రచారం చేశారు .
‘’the American drama is for all practical purposes the 20th century American drama ‘’అని భావిస్తాడు డొమెస్టిక్ డ్రామాలను ఇస్బాన్ ,చెకోవ్ లు అంతకుముందే సృష్టించారు ఇందులో మెలో డ్రామా ఉండేది దీన్ని‘’negative connotation ‘’గా వాడుతున్నారు . దీని అర్ధం ఏమిటంటే –‘’shallow or excessive emotional effects ‘’అని . 1930 లో డొమెస్టిక్ రియలిజం రాజకీయ ,నైతిక పాఠాలకు అద్దంపట్టింది
సామాన్యుడిని మిల్లర్ దృష్టిలో పెట్టుకొని రాశాడు అతడు అసాధారణ సాంఘిక ఒత్తిడి లో ఎలా నలిగి పోతాడు ఎలా ఎదుర్కొని విజయం సాధిస్తాడు అనేదే ఆయన రచనకు ఆధారం మూలం . అయితే టెన్నిసీ విలియమ్స్ అసాధారణ వ్యక్తుల గురించి రాశాడు మిల్లర్ నాటకాలు నిలువుగా ఉంటె విలియం వి అడ్డం గా ఉంటాయి అంటారు ఈ ఇద్దరు అమెరికా దేశపు ‘’outstanding dramatistsof the period ‘’.దీనినే the school of Miller and the school of Williams ‘అంటారు మనిషి తన అదృష్టానికి తానె బాధ్యుడు అనేదే సిద్ధాంతం . దీనిని ‘’this man who had all the luck ‘’. నాటకం లో మిల్లర్ చూపించాడు .
మిల్లర్ రచనల్లో మనిషి అస్తిత్వానికి సమాజం అతని నుండి ఆశించే దానికి సంబంధం ఉంటుంది . ఈ వైరుధ్యం లో ఘర్షణ ఉంటుంది మిల్లర్ రచనల్లోఅమెరికా కుటుంబ విషయాలెలా ఉన్నాయో చర్చించారు విమర్శకులు‘’American family is constantly fragile ,constantly disintegrating attempt to crete a personal frame work of affection and loyalty in a world where classes ,institutional aand local loyalties have been reduced to a minimum or do not exist at all’’ అని తేల్చారు .అయితే ఈ విషయం లో బ్రిటిష్ కుటుంబ జీవితం హాయిగా నే ఉంటుందని భావించారు . అమెరికా కుటుంబం లో సుఖం లేదు బ్రిటిష్ మధ్యతరగతి వారికీ సొసైటీ ఉంది ,దాని లో స్తానమూ ఉంటుంది .అమెరికా లో మిడిల్ క్లాస్ మాన్ కుటుంబం కంటే భిన్నుడు బిజినెస్ లో రక్షణ లేదు .దీనికి సొసైటీ కూడా లేదు ఎప్పుడూ డేంజర్ జోన్ లోనే ఉంటాడు .సాటి బిజినెస్ మెన్ సహాయ సహకారాలు లభించవు .
మిగిలిన వివరాలు మరో సారి
21-9-2002 నాటి నా అమెరికా డైరీ నుండి
మీ –గబ్బట దుర్గా ప్రసాద్ –24-7-13- ఉయ్యూరు
సరసభారతి ఉయ్యూరు 