నమోనమో నటరాజ -43

శిల్ప చిత్ర కళా శాస్త్రాలలో నటరాజు -13

తిరుప్పుగళిర్‌లోని అగ్నిశ్వర ఆలయంలో

నన్నిలం తాలూకు, మనోహరమైన నటరాజ మూర్తి

(Fig. 114) యొక్క అద్భుతమైన అలంకరణను అందిస్తుంది

జటాలు, స్విర్లింగ్ మరియు పైకి లేవడం, ఇది a

స్వయంగా టైప్ చేయండి. వెబ్ కళాత్మకంగా అమర్చబడింది,

కానీ గమనించదగ్గ విషయం ఏమిటంటే, యొక్క నమూనా

జాటాలు ఉంగరాల పద్ధతిలో అడ్డంగా కదలవు,

కానీ సెమీ-వృత్తాకార ఉంగరాల మార్గంలో, అది పెరుగుతుంది

ఇరువైపులా పైకి.

పంచనాదికులం నుండి ధనుష్కోటీశ్వర ఆలయంలో

తిరుత్తురైపిండి తాలూకాలో, ది

254

నటరాజు మరియు శివకామి సమూహం (Fig. 115)

చివరి చోళునికి ఒక అద్భుతమైన ఉదాహరణ

పని. ఇందులో నటరాజు కదలిక

అతని నృత్యం దర్శకత్వం ద్వారా సూచించబడింది

కు కడుపులో ఎగురుతూ మెలితిప్పిన గుడ్డ

ప్రభ మరియు పాము యొక్క హుడ్ చేరుకోండి

పైకి లేపని కుడి చేయి చుట్టూ చుట్టబడింది

పైకి, కానీ అడ్డంగా, బలవంతులను పీల్చినట్లు

బలవంతపు తాండవ నృత్యం ద్వారా పేలుళ్లు పెరిగాయి.

సత్తెనదశ్వంలో నటరాజ చిత్రం

సిర్కాలీ (షియాలి) నుండి ఆలయం మళ్లీ ఒక చిత్రం చిదర్ంబరం సంప్రదాయాన్ని అనుసరించి, a

ఇరువైపులా రెండు చేతుల మరగుజ్జు గణ, ఒకటి

డ్రమ్ వాయించడం మరియు మరొకటి ధ్వని చేయడం

తాళాలు. తొడల మధ్య కేంద్ర టాసెల్

తాకడానికి ఎడమవైపుకి అర్ధ వృత్తాకారంలో తిరుగుతుంది

ప్రభ. ఇది చివరి చోళ ఉదాహరణ

ప్రసిద్ధ చిదంబరం రకం.

తిరుక్కండిగ్వరంలోని పశుపతీశ్వరుని ఆలయంలో

నన్నిలం తాలూకాలో, అందమైనది

నటరాజ బొమ్మ (Fig. 117) సులభంగా గుర్తించబడింది

విస్తారమైన మరియు విశాలమైన _ మూడు-బ్యాండెడ్

ప్రభావాలి మరియు విస్తృతమైన ఏర్పాటు

తిరువారూర్ ఆలయంలో వలె జాటాలు. ది

గంగా ఇక్కడ ఉండటం గమనార్హం

మకుజా పైభాగంలో నేరుగా చూపబడింది,

నెమలి ఈకల పైన. ప్రాతినిధ్యం

దాదాపు లాకోనిక్, ప్రాతినిధ్యం వహించే మానవ తల

ప్రవాహం యొక్క దేవత, ఆమె మరొకటి లేకుండా

శరీర లక్షణాలు చూపబడ్డాయి.

నాటా యొక్క అద్భుతమైన రాతి శిల్పంలో-

255 రాజా, శివలోకనాథ దేవాలయం నుండి

నన్నిలం తాలూకాలోని కిరణిర్ (Fig. 118), ఇది

చాలా ఉత్తమమైన లిథిక్ ప్రాతినిధ్యాలలో ఒకటి

నటరాజ, నుండి వచ్చిన వారితో పోటీ పడుతున్నారు

బృహదీఫ్వర మరియు గంగైకొండచోళపురం

దేవాలయాలు, ఇది ముందుగా ఉన్నప్పటికీ, ప్రధాన విషయం

ఇది గమనించదగినది మరియు సూచించదగినది

పాము, దాని చుట్టూ గాయపడింది

శివుని గజహస్త, దాని హుడ్‌తో దిగడానికి ప్రయత్నిస్తుంది

క్రిందికి, పునరావృతం చేయడానికి, అది ఉన్నట్లుగా, హామీ ఇవ్వబడినది

దండహస్తము చేతనే, ఆ ఎత్తిన పాదము

కోరుకునే భక్తునికి శివుడు ఆశ్రయం

దానికి ప్రార్థన ద్వారా మోక్షం. పాదం కూడా ఉంది

అర్థవంతంగా క్రిందికి వంగి, వేళ్లు చూపిస్తున్నాయి

క్రిందికి, దాదాపు భక్తుని చేరినట్లు

నేలపై తక్కువ. కరుణ ఉంది

ప్రభువు ముఖం మీద పెద్దగా వ్రాయండి.

నటరాజ యొక్క మరొక లిథిక్ ప్రాతినిధ్యం,

ఒక ప్రారంభ చోళ భాగం, నుండి ఒక ఉదాహరణ

మైత్రంలో మయిరనాథస్వామి ఆలయం (Fig.

119) ఇక్కడ పాము, విషయంలో వలె

శివలోకనాథ దేవాలయం నుండి చిత్రం

కిరనీర్, దాని హుడ్‌తో క్రిందికి దిగుతుంది

అది గజహస్తం మీద అల్లుకొని ఉంది. చేతులు

అవి సాధారణంగా శరీరానికి దగ్గరగా ఉంటాయి

రాతి చెక్కడం. ఉంగరాల మొత్తం సిరీస్ ఉంది

బొమ్మకు ఇరువైపులా జాటాలు. ఉదరబంధ,

కటిసిత్ర, అంగడా ఆర్మ్‌లెట్‌లు మరియు పాదసారాలు

అని ధ్వనించే చిన్న చిన్న గంటలు మిలమిలాడుతున్నట్లు సూచిస్తుంది

నృత్య రిథమ్ మరియు జటామకూట అన్నీ ఉన్నాయి

నుండి tassels సహా కళాత్మకంగా ఏర్పాటు

కటిసిత్ర కుడి తొడపై వేలాడుతోంది. ఎ

నేపథ్యంలో మూడు కాళ్ల బొమ్మ కూడా

నృత్యం, భృంగిరితి లేదా జ్వరహారం కావచ్చు.

శక్తిగిరి§వరర్ నుండి సాధారణ చిత్రం

కుంభకోణంలోని సేనాలీర్ (సెంగానీర్) నుండి ఆలయం

తాలూగ్, చిదంబరంలో ఉన్నప్పటికీ

జటాలతో సంప్రదాయం వెనుకవైపు కూడా వ్యాపించింది,

ప్రభ దాదాపు చుట్టుముట్టినట్లు కనిపిస్తోంది

257 దాని చుట్టూ. ఎడమ కాలు ఇప్పుడే పెంచబడుతోంది, మరియు

పొడవాటి గుడ్డ, పొట్ట చుట్టూ కట్టి ఉంటుంది

ప్రభను చేరుకోవడానికి పొడిగించవద్దు మరియు తిప్పండి. ది

దండహస్త కూర్పుకు అనుగుణంగా ఉంటుంది

కాలు, అడ్డంగా కాకుండా వికర్ణంగా ఉంటుంది.

హేల్ ముఖంలో భరోసా యొక్క రూపం

ఇవా

తంజావీర్‌లో భద్రపరచబడిన ఒక ఉదాహరణలో

ఆర్ట్ గ్యాలరీ, శివుని జాటాల అమరిక

దృష్టిని పిలుస్తుంది (Fig. 120). తిరుగుతున్న జాటాలు

ఒక సాధారణ వేవీ మోడ్‌లో నెట్‌వర్క్‌ను ఏర్పరుస్తుంది

జయాస్ మధ్య నడుస్తున్న పూల దండలు,

ఉంగరాల పద్ధతిలో కూడా, పొడవాటి తంతువులతో కూడి ఉంటుంది

పెద్ద సూర్యుని పువ్వులతో మల్లెపూలు విరిచేవి

విరామాలలో మార్పులేనిది. ఒకటి టెర్మినల్ వద్ద

జటాలలో, మత్స్యకన్య గంగా తనను తాను లాగుతుంది

పైకి చేతులు జోడించి ఆరాధించారు.

ఆలయం నుండి లోహపు మరో శిల్పం

ఉత్తత్తిర్ వద్ద ఉన్న శివుడు (Fig. 121) ప్రత్యేకంగా చెప్పుకోదగినది

సాధారణ కళాత్మక చికిత్స కోసం

జటాలలో, ఇరువైపులా ఐదు విస్తరించి ఉన్నాయి

కొంచెం ఉంగరాల ఆకృతి, పైన రెండు ఉచ్చులు ఏర్పడతాయి,

మొత్తం శ్రేణి పొట్టి జటాలతో అధిగమించబడింది,

ఒక భ్రాంతిని సృష్టించడం ఇరువైపులా ఒకటి

నెలవంక. ప్రత్యేకంగా చెప్పుకోవాల్సిన విషయం ఏమిటంటే

జాటాల లూప్‌లో కళాత్మక అమరిక, యొక్క

కుడివైపు గంగ మరియు ఎడమవైపు పాము

అత్యంత సమతుల్య మరియు రుచిగల కూర్పు.

258

ఇప్పటివరకు అత్యంత గంభీరమైన నటరాజ

చోళ కళ యొక్క తరువాతి దశ ఆమ్‌స్టర్‌డామ్ నుండి వచ్చింది

(Fig. 122) ఇది పరిమాణం, చక్కదనం మరియు

కళాత్మక చికిత్స దాదాపు అజేయమైనది. ది

ఇక్కడ ఉన్న మత్స్యకన్య గంగా ప్రేక్షకుడికి ఎదురుగా లేదు

కానీ వికర్ణంగా, ఆమె చేతులు జోడించి

ఆరాధన, శివ ప్రొఫైల్‌ని నేరుగా చూస్తుంది

ముఖం.

వల్లంటర్ నుండి నటరాజు (Fig. 116) ఉంది

చివరి చోళ ఉదాహరణ కూడా, ప్రత్యేకంగా చెప్పుకోదగినది

జ్వాల యొక్క స్ట్రెయిట్ లీపు మరియు తారుమారు కోసం

వేళ్లు మరియు కాలి వేళ్లు, దాదాపుగా

కథాకళి ఫ్యాషన్‌తో తాయెండవను వివరిస్తుంది

పాదం యొక్క బొటనవేలు కొద్దిగా పైకి మరియు వంగి,

హింసాత్మక క్షణాన్ని సూచిస్తోంది. పరిపూర్ణ పాండిత్యం

డ్యాన్స్‌లో అవయవదానం గురించి దీని ద్వారా ప్రకటించబడింది.

నిస్సందేహంగా అత్యంత ముఖ్యమైన వాటిలో ఒకటి

ప్రారంభ చోళ నటరాజులు కుమారవయలిర్ నుండి వచ్చినవాడు,

ప్రభ లేకుండా ఒక కాంస్యం (Fig. 123).

కొడుముడి నుండి నటరాజు కాకుండా

Fic. 119. నటార్డ్జ, ప్రారంభ చోళుడు, 10వ శతాబ్దం A.D., మైతీరం. ఇది పాండ్యన్ ప్రాంతానికి చెందిన చోళ పావు,

సాధారణ చోళుల నుండి ఇది ఒక్కటే

/అలిటా మోడ్‌ను వివరించడానికి భూభాగం

శివ నృత్యం. చంద్రుడు, పాము ప్రముఖంగా ఉన్నాయి

జాటెలపై చూపబడింది, కర్తాస్తలో చేతులు మరియు

అభయ దాదాపు తిరువరంగుళంలో ఉన్నట్లే

కంచు. డ్రమ్ మరియు మంటను పట్టుకున్న చేతులు

విస్తరించి ఉండవు కానీ శరీరానికి దగ్గరగా ఉంటాయి

కుడి పాదం యొక్క నొక్కడం దాదాపు సూచించిన కదలిక

దృఢమైన లోహపు బొమ్మలో ఇది నిజానికి ఒక

మెటల్ లో సున్నితమైన బొమ్మ.

పూర్వ  చాళుక్యుడు

శివ డ్యాన్స్, సుదీర్ఘమైన కేంద్ర వ్యక్తిగా

లింటెల్, అద్భుతంగా చెక్కబడింది, నుండి కోలుకుంది

హంపి (Fig. 124) ఒక విలక్షణమైన చివరి చాళుక్యుగా

ముక్క, దృధ్వజనులోని దేవతను సూచిస్తుంది

భంగిమలో. కానీ ఇది ప్రసిద్ధుల యొక్క వివరణ

259 పల్లవుల కాలం నాటి లోహంలో ఊర్ధ్వజను బొమ్మ

మద్రాసు మ్యూజియం. ఈ శిల్పం మిళితం

నృత్యం యొక్క ఉత్తర మరియు దక్షిణ అంశాలు

శివుడు, అనగా అసంఖ్యాకమైన చేతులు మరియు అపస్మర-

కుడి పాదం కింద పురుషుడు. అతను తీసుకువెళతాడు

ట్రెసిలా, ఖట్వాంగా, పరసు, డమరు లేదా డ్రమ్,

వృషభధ్వజ మరియు ఇతర లక్షణాలు, అయితే

విరిగిన అతని ప్రధాన చేతులు ఉన్నాయి

కర్తాస్త మరియు బహుశా అభయ, వారు తప్పక

ఉంటుంది. జాఫా విస్తృతంగా పని చేస్తుంది మరియు భారీగా ఉంది

సురచక్రం తల వెనుక కూడా చూపబడింది.

గణేశ మరియు భృంగిరిటి నృత్యం చేస్తున్నారు

260

నెమలిపై ఎక్కిన స్కందుడు కూడా ఆనందిస్తాడు

పక్షి యొక్క నృత్యం. నందికేశ్వరుడు ప్రాతినిధ్యం వహించారు

మానవ రూపంలో, డ్రమ్ వాయిస్తాడు. ఇది 1 సె

ఇక్కడ నందికేశ్వరుడు అని ప్రత్యేకంగా చెప్పుకోవాలి

నాలుగు చేతులను కలిగి ఉన్నాడు మరియు అతనిలో చిన్న డ్రమ్‌లను కలిగి ఉన్నాడు

ఇతర చేతులు. పార్వతి, శివకామసుందరిగా,

ఆమెతో పాటు ఒక అటెండెంట్‌తో, హాయిగా నిలబడింది

శివుని నృత్యాన్ని ఆస్వాదిస్తున్నాను. మొత్తం శిల్పం,

చాలా అలంకార నమూనాలతో

వృక్ష వృత్తాలు, వివిధ రకాలుగా ఉంటాయి

నృత్య భంగిమలతో కూడిన నృత్య మరియు సంగీత బొమ్మలు

మరియు సంగీత వాయిద్యాలు వైవిధ్యంతో నిండి ఉన్నాయి తద్వారా చాలా ఆసక్తికరమైన నేపథ్యాన్ని అందిస్తుంది

శివ నృత్యం యొక్క ఈ ప్రధాన ఇతివృత్తానికి. ఇది ఒకటి

నృత్యం యొక్క అతి ముఖ్యమైన ప్రాతినిధ్యాలు

శివ, నృత్యం మరియు సంగీతానికి నివాళి అర్పించారు

ఒక ఏర్పడే అసంఖ్యాక బొమ్మల ద్వారా

నమూనా లేదా సరిహద్దు, పైన మరియు క్రింద ఉన్నట్లుగా

ప్రధాన ప్యానెల్.

చాళుక్యుల శిల్పి ఎంత బాగా ఎంజాయ్ చేసాడో

అతని రోజు సంగీతం మరియు నృత్యం సులభంగా ఉంటుంది

నుండి బ్రాకెట్ బొమ్మలను పరిశీలించడం ద్వారా ఊహించబడింది

కురువట్టి దేవాలయం మాత్రమే కాదు

నృత్యంలో శీఘ్ర కదలిక, కరణాలను ఏర్పరుస్తుంది

మరియు అరిగహారాలు, కానీ వివిధ స్థానములు కూడా. ది

ఫ్లూటిస్ట్ ఇప్పటికీ ప్లే చేస్తున్నాడు మరియు డ్రమ్మర్ ఇప్పటికీ

డోలు వాయిస్తూ, నర్తకి అంటే a

కాళిదాసుని గుర్తు చేసుకుంటూ మనోహరమైన భంగిమలో ఉన్నాడు

మాళవిక నిల్చుని చూడటం ప్రాధాన్యత

సులభంగా, గైరేషన్లు మరియు నృత్యం తర్వాత, కాకుండా

వేగవంతమైన కదలికలు: నృత్తద్ అస్యస్

స్థితమ్ అతితరం కాన్తం రిజ్వయతార్ధమ్ । మొత్తం

చాళుక్యలో చిల్లులు గల కిటికీల తెరలు

త్రిపురాంతకేశ్వర దేవాలయం లాంటివి

చిక్‌మగలిర్ జిల్లాలోని బెల్గావిలో, ఎలా చూపించండి

చాళుక్య శిల్పి తనలాగే నృత్యాన్ని ఆస్వాదించాడు

దానికి ప్రాతినిధ్యం వహించాడు.

అదే దేవాలయం నుండి ఒక లింటెల్ ప్రాతినిధ్యం వహిస్తుంది

261 డోర్ లింటెల్‌పై గజసంహారమూర్తి, ధార్వార్ విశ్వవిద్యాలయంలోని పరిశోధనా సంస్థలో శివుడిని చూపిస్తుంది,

హింసాత్మక చర్య, మళ్లీ అర్ధవంతంగా పాదంతో- దురదృష్టవశాత్తూ విరిగిపోయి, అరిగిపోయినప్పటికీ,

జాను (Fig. 126). ఎనిమిది చేతుల శివుడిని చూపించడానికి బొమ్మల సంగీత బృందం ఇంకా తగినంత మిగిలి ఉంది

చుట్టూ చూపబడింది, వారందరూ బ్రహ్మ మరియు ప్రధాన పాత్రగా విభిన్న నృత్యాలు చేస్తున్నారు

వాయిద్యాలు, మరియు ఇరువైపులా పెద్ద సమీకరించబడిన కాన్కోర్స్ విష్ణు, తరువాతి ఇప్పుడు కోల్పోయింది.

రెండు వైపులా ఉన్న దేవతలు, అతని గజహతాన్ని చూస్తూ- దాదాపు పారవశ్య నృత్యంలో దూకుతున్న నంది,

దావా, చాలా ఆనందంగా ఉన్నాయి. గతంలో కూడా శివ కాళ్ల మధ్య చాలా ఆసక్తికరంగా ఉంది. ది

హంపి నుండి శిల్పం, లోకపాలు మరియు సంగీత మూర్తులు విపరీతమైన ముగింపులో ఉన్నాయి

ఇతర దేవతలు చూపించబడ్డాయి, అన్నీ తాళాల పైన సమీకరించడం మరియు సమయాన్ని ఉంచడం, తీవ్రంగా పోర్టో ఉన్నాయి

శివుని ఆకట్టుకునే నృత్యాన్ని చూడండి. ట్రేడ్. లింటెల్‌పై నటరాజం పాత సంప్రదాయం

(Fig. 125) దేశవ్యాప్తంగా కొనసాగింది

శతాబ్దాలుగా కన్నడ మ్యూజియంలో ఉన్న లింటెల్.

262

సశేషం

మీ- గబ్బిట దుర్గాప్రసాద్ -17-10-23-ఉయ్యూరు