తొలికంప్యూటర్ ప్రోగ్రామర్, గణిత వేత్త- అగస్టా ఆడా లవ్ లేస్(వ్యాసం )–గబ్బిట దుర్గా ప్రసాద్ 

1815 డిసెంబర్ 15 న ఆంగ్ల కవి లార్డ్ బైరన్ ,లేడీ బైరన్ దంపతులకు జన్మించింది అగస్టా ఆడా.ఎనిమిదవ ఏట తండ్రి బైరన్ గ్రీకు ప్రజాయుద్ధం లో చనిపోయాడు .తల్లి కూతురికి గణిత౦ ,లాజిక్ లపై ఉన్న శ్రద్ధను హర్షించలేకపోయింది .తల్లికూడా చనిపోయాక తన చదువుపై శ్రద్ధపెట్టింది ఆడా .గణితం ,సైన్స్ లలో విలియం ఫ్రెండ్ ,విలియం కింగ్ ,19వ శతాబ్ది రిసెర్చర్ ,సైంటిఫిక్ ఆధర్ మేరీ సోమర్ విల్లీ ఆమెకు ప్రత్యేకశిక్షణ ఇచ్చారు .తర్వాత ఆమెను తీర్చి దిద్దినవాడు గణిత వేత్త, లాజీషియన్ ఆగస్టస్ డీ మోర్గాన్ . 1932నుంచి అంటే ఆమె17వ ఏట నుంచే లెక్కలలో అసాధారణ శక్తి సామర్ధ్యాలు బయట పడినాయి .ఇదే జీవితాంతం ఆమె ను గణితం వైపు నడిపాయి .ఆమె తెలివి తేటలు శక్తి సామర్ధ్యాలు గమనించిన మోర్గాన్ ఆమె తల్లికి ఉత్తరం రాస్తూ ‘’మీ అమ్మాయికి గణితం లో ఉన్న నేర్పు సామర్ధ్యాలు ఆమెను’’ అసలైన మాధమాటికల్ ఇన్వెస్టి గేటర్ ‘’గా బహుశా అగ్రశ్రేణి గణితవేత్త ‘’ను చేస్తాయి ‘’అని చెప్పి ఆమె ను చక్కగా ఎస్టిమేట్ చేశాడు .డిఫరెంషియల్ కాల్క్యులస్ అభ్యసిస్తూ లవ్ లేస్ ‘’ I may remark that the curious transformations many formulae can undergo, the unsuspected and to a beginner apparently impossible identity of forms exceedingly dissimilar at first sight, is I think one of the chief difficulties in the early part of mathematical studies. I am often reminded of certain sprites and fairies one reads of, who are at one’s elbows in one shape now, and the next minute in a form most dissimilar[‘’ అని పొయెటిక్ గా డీమొరాన్ కు రాసింది .’’అంతర్ దృష్టి(ఇంట్యూషన్),ఊహ లను క్లిష్టమైన గణిత ,సైంటిఫిక్ కాన్సెప్ట్ లకు వర్తింప చేయవచ్చు ‘’అని ఆమె చెప్పేది .

1835లో విలియం కింగ్ ను వివాహం చేసుకొన్నది. అతడు 1938లో ఎరల్ గా నియమి౦ప బడగా,ఆడా’’కౌ౦టేస్ ఆఫ్ లవ్ లేస్’’అయింది .వీరికి ముగ్గురు సంతానం .ఆడా తనకున్న సాంఘిక చొరవ,ఆసక్తి తో ఆండ్రూ క్రాస్ ,రాబర్ట్ బాబ్బేజ్,మైకేల్ ఫారడే వంటి సైంటిస్ట్ లు , నవలా రచయిత చార్లెస్ డికెన్స్ తో పరిచయమేర్పడి,చదువు కొనసాగించాలని నిశ్చయించింది .తన ఆలోచన ను ఆమె ‘’పొయెటిక్ సైన్స్ అనీ ,తనను అనలిస్ట్ (మెటా ఫిజిషియన్ )అనీ చెప్పుకొంది.

టీనేజ్ లో ఉండగా ఆమె శాస్త్రీయ ధోరణి వలన ‘’ఫాదర్ ఆఫ్ కంప్యూటర్ ‘’గా ప్రసిద్ధుడైన చార్లెస్ బాబ్బేజ్ తో స్నేహం, కలిసి పని చేయటం జరిగింది .ఆయనకనిపెట్టిన ‘’అనలిటికల్ ఇంజన్ ‘’పై ఆసక్తి పెరిగింది .బాబ్బేజ్ ను 1933 జూన్ లో మొదటి సారి కలుసుకొన్నది లవ్ లేస్.1842-43 మధ్య లూగీ మెనాబ్రియా అనే మిలిటరీ ఇంజనీర్ కంప్యూటర్ పై రాసిన వ్యాసాన్ని ఈమె అనువాదం చేసి,దానికి అనుబంధంగా అనేక విషయాలు ‘’నోట్స్ ‘’గా జత చేసింది .ఈ నోట్స్ తొలి ’’కంప్యూటర్ చరిత్ర ‘’కు నాంది అనీ ,అదే’’ మొదటి కంప్యూటర్ ప్రోగ్రాం’’ అనీ ,అదే ఆ మెషీన్ చేసే ‘’ఆల్గోరిదం’’అనీ అందరూ లవ్ లేస్ ను అభినందించారు

.దీని తర్వాత లవ్ లేస్ కంప్యూటర్ కేవలం లెక్కలకు మాత్రమే పరిమితం కాకూడదని భావించి ,ఇతరమైన పనులకు ఎలా వాడవచ్చో ఊహించి రూపకల్పన చేసింది .ఆమె చెప్పిన ‘’పొయెటికల్ సైన్స్ ‘’ఆలోచనలతో ఆ యంత్రం వ్యక్తులకు, సమాజానికీ సాంకేతిక సంధాన కర్త గా ఎలా ఉపయోగించవచ్చునో అనే దానిపై తీవ్రంగా ఆలోచన చేసింది .ఇదేకాక’’ ఫ్రేనాలజి’’ అంటే పుర్రె ను అనుసరించి మనిషి స్వభావాన్ని తెలుసుకోవటం ,మెస్మరిజం అంటే ఇంద్రజాలం ల పైనా ఆసక్తి ఉండేది. బాగా అధ్యయనం చేసింది ..బాబ్బేజ్ దగ్గర పని పూర్తయ్యాక,ఇతర ప్రాజెక్ట్ వర్క్ చేసింది . ఆసంవత్సరమే ఆయన ‘’ Forget this world and all its troubles and if possible its multitudinous Charlatans—every thing in short but the Enchantress of Number’’అని ఒక లెటర్ రాశాడు .

1842-43 తొమ్మిది నెలల కాలంలో ఇటాలియన్ గణిత వేత్త’’ లూగీ మెనాబ్రియా’’రాసిన ‘’బాబ్బేజ్ కనిపెట్టిన ‘’అనలిటికల్ ఇంజన్ ‘’ఆర్టికల్ ను అనువదించింది .ఆ యంత్రంపనిని అర్ధం చేసుకోవటం కష్టమనీ , అందుకే విపులమైన నోట్స్ జత చేస్తున్నాననీ తెలిపింది .కానీ బ్రిటిష్ సంస్థలు దీనిపై పెద్దగా ఆసక్తి కనబరచలేదు .ఈ అనలిటికల్ ఇంజన్ అసలైన ‘’డిఫరెన్స్ ఇంజన్ ‘’కుఎలా భిన్నమైనదో సంపూర్ణమైన వివరాలు తెలియజేసింది .ఆమె రాసిన ఈనోట్స్ ను సైంటిఫిక్ లోకం బహుధా అభినందించింది .ముఖ్యంగాఎలెక్ట్రో మాగ్న టిజం ,మాగ్నెటిక్ఇండక్షన్ ,ఎలక్ట్రాలిసిస్ లను కనిపెట్టిన మైకేల్ ఫారడే శాస్త్రవేత్త ఆమె రైటింగ్ ను పూర్తిగా ,మనస్పూర్తిగా బలపరచాడు . ఆమె నోట్స్ అసలు ఆర్టికల్ కంటే మూడు రెట్లు ఎక్కువగా ఉంది .బర్నౌలి నంబర్స్ సీక్వెన్స్ ను కాల్క్యు లేట్ చేయటం లో ఎలా సహాయపడుతుందో ,ఆ యంత్రాన్ని యెంత ఖచ్చితంగా పని చేయించ వచ్చనో లవ్ లేస్ తన నోట్స్ లో స్పష్టంగా తెలియజేసింది .బాబ్బేజ్ ఆలోచించిన ‘’ డిఫరెన్స్ ఇంజన్’’ను 2002లో మాత్రమే లండన్ లో నిర్మించి పూర్తి చేయటం జరిగింది .లవ్ లేస్ రాసిన నోట్స్ ను ప్రపంచం లోనే మొట్టమొదటి కంప్యూటర్ ప్రోగ్రాం గా ,ఆమెను తొలి కంప్యూటర్ ప్రోగ్రామర్ గా సైంటిస్ట్ లోకం గుర్తించి గౌరవించింది .ఆమె నోట్స్ ను ‘’నోట్ G’’గా పిలుస్తారు .’’ఆర్టి ఫిషియల్ ఇంటలి జెన్స్’’ను ఈ నోట్స్ఒప్పుకోలేదు .ఆమె ‘’ఈ అనలిటికల్ ఇంజన్ మనం ఇచ్చిన ఆర్డర్ లను ఎలా చేయమని చెబితే అలానే చేస్తుంది కానీ ఎలాంటి అనలిటికల్ సంబంధాలు ,లేక వాస్తవాలను ముందే ఊహించి చెప్పే శక్తి దానికి లేదు ‘’అని చెప్పింది .కాలక్రమం లో అలాన్ టూరింగ్ ఈ భావన సరికాదన్నాడు .ప్రభుత్వం పట్టించుకోక పోవటం తో బాబ్బేజ్ ఆమెను తను రాసినదాన్ని వెనక్కితీసుకోమని కోరాడు .కానీ ఆమె ఒప్పుకోలేదు .1851ఆగస్ట్ 12న ఆమె మరణ సందర్భంగా తనను మన్నించమని బాబ్బేజ్ ను కోరింది .ఆమె నోట్స్ అంతా ఆల్ఫబెటికల్ ఆర్డర్ లో A నుంచి G వరకు వర్గీకరించి భద్ర పరచారు .ఆ ఇంజన్ పూర్తికాలేదు ,ఆమె ప్రోగ్రాం టెస్ట్ చేయబడలేదు .

1844లో స్వయంగా ‘’మెదడు ఏ విధంగా ఆలోచనల ,భావాల ను అందజేస్తుంది –అంటే’’కాల్క్యులస్ ఆఫ్ ది మెంటల్ సిస్టం’’ పై అధ్యయనం చేయాలని ఉందని మిత్రుడు ఒరోన్జో గ్రీగ్ కు రాసింది .కానీ ఈపని పూర్తి చేయలేకపోయింది . ఈ ఆలోచనలలో ఉండగానే ఆమె ఎలెక్ట్రికల్ ఇంజనీర్ ఆండ్రూ క్రాస్ ను వెళ్లి కలిసి విద్యుత్ ప్రయోగాలు ఎలాచేయాలో అడిగి తెలుసు కొంది.ఆ ఏడాదే ఆమె ‘’బేరన్ కార్ల్ రీచేన్ బాక్ ‘’రాసిన రిసేర్చేస్ ఇన్ మాగ్నటిజం పరిశోధన పత్రం పైఅద్భుతమైన సమీక్ష రాసింది కాని ప్రచురించలేక పోయింది .1951లో ఆమెకు కేన్సర్ మొదటి దశ తో బాధ పడింది .తర్వాత తాను గణితానికి ,సంగీతానికి ఉన్న సంబంధం పై కొంత పరిశోధనలు చేస్తున్నట్లు తల్లికి ఉత్తరం రాసి తెలియజేసింది .

1953లో ఆమె మరణించిన శతాబ్ద౦ తర్వాత ఆడా లవ్ లేస్ రాసిన నోట్స్ ముద్రించారు .ఆతర్వాత ఈ ఇంజన్ ప్రాధమిక కంప్యూటర్ గా ,ఆమె నోట్స్ ను కంప్యూటర్ ,సాఫ్ట్ వేర్ కు వర్ణన గా ప్రకటించారు .కంప్యూటింగ్ హిస్టరీ స్పెషలిస్ట్ డోరాన్ స్వేడ్ లవ్ లేస్ ను

1. She was a mathematical genius

2. She made an influential contribution to the analytical engine

3. She was the first computer programmer

4. She was a prophet of the computer age

అంటూ అభి వర్ణించాడు .

ఇంతటి గణిత మేధావి ,’’రైట్ ఆనరబుల్ ది కౌంటేస్ ఆఫ్ లవ్ లేస్’’27-11-1852 న 36వ ఏట యూరెటిన్ కేన్సర్ వ్యాధితో మరణించింది .నాటింగ్ హాం షైర్ లో తండ్రి లార్డ్ బైరన్ కవి సమాధి ప్రక్కనే ,ఆమె కోరికపై ఈమెనూ సమాధి చేశారు .

-గబ్బిట దుర్గా ప్రసాద్ 

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~